Effectieve focusgroepen leiden voor user experience onderzoek

Als je ooit naar een hondenshow hebt gekeken, was dat in het begin waarschijnlijk wat verwarrend. Er wordt wat gerend, wat gegeten en wat gepord voordat de honden in elke groep worden ingedeeld op de eerste, tweede en derde plaats. Het is vergelijkbaar met wat er gebeurt wanneer je een gebruikersenquête houdt: de gebruikers vellen hun eigen interne oordeel en zetten dit vervolgens om in een kwantificeerbaar antwoord.

Het probleem: net zoals er bij een hondenshow veel evaluatie nodig is voordat de winnaars worden gekozen, hebben de gebruikers ook allerlei uiteenlopende gedachtes voordat ze een eenvoudig meerkeuzeantwoord kiezen. En die gedachtes zijn precies waar een UX-team de meeste inzichten uit kan halen.

Als gebruikers over hun ervaring kunnen praten, geven ze vaak een dieper inzicht in wat ze proberen te bereiken en hoe ze je product gebruiken. Bij user experience focusgroepen is het belangrijk om directe feedback te ontvangen van gebruikers die je prototype gebruiken om te bepalen hoe je je product of functie kan verbeteren. Net als bij een hondenshow is het houden van een focusgroep echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. Maar wij helpen je hier graag bij.

Wat is een focusgroep?

Een focusgroep is een groep mensen die feedback geven over je product. Als je bijvoorbeeld een app hebt gemaakt om vaccinaties van huisdieren bij te houden, kun je een focusgroep houden met huisdiereigenaren om te ontdekken hoe ze de app gebruiken, wat ze van de interface vinden en om welke redenen ze de app niet zouden gebruiken. Normaal gesproken vinden focusgroepen fysiek plaats, maar ze kunnen ook online gehouden worden. 

Wat focusgroepen anders maakt dan gebruikersonderzoeken, is dat de groep met elkaar praat en niet wordt gevraagd om een product individueel en zonder externe input te beoordelen. Tijdens de focusgroep stelt een moderator (of twee moderators) een vraag aan de groep en mag de groep deze vraag bespreken. De discussie van de focusgroep moet ook worden opgenomen zodat deze later kan worden geanalyseerd. Focusgroepen zijn minder duur dan één-op-één-interviews, maar ook moeilijker te sturen. Zonder goede sturing kan een focusgroep ontsporen en last hebben van bias, waardoor informatie praktisch nutteloos wordt.

Wat is een focusgroep voor User Experience onderzoek? 

Een UX-focusgroep is qua opzet vergelijkbaar met een algemene focusgroep, maar gaat alleen over de gebruikerservaring. Waar focusgroepen voor marktonderzoek bepalen of beoogde klanten interesse hebben in een bepaald productidee, houden User Experience focusgroepen zich meer bezig met hoe gebruikers omgaan met een product en waar ze positief of negatief op reageren. Een productdemo is een essentieel onderdeel van een UX-focusgroep, omdat je moet kunnen zien hoe gebruikers het product gebruiken, zodat je het product op basis van die informatie kunt verbeteren.

Focusgroep onderzoek verrichten: 8 stappen

Omdat focusgroepen zowel veel tijd als geld kosten, is het belangrijk om er zoveel mogelijk uit te halen. Tijdens een ineffectieve focusgroep doe je niks anders dan een paar uur naar een groep luisteren zonder dat je aan het einde van de sessie bruikbare antwoorden hebt gekregen. Om dat te voorkomen delen we 8 tips om het meeste uit je focusgroepen te halen:

1. Bepaal het doel van de focusgroep

Als je niet weet wat je uit je focusgroep wilt halen, heeft het geen zin om er een te houden. Overleg voor je begint altijd eerst met stakeholders en schrijf doelstellingen en vragen op, zodat je je vragen aan de focusgroep kunt toespitsen op deze doelstellingen.

2. Zorg dat je een prototype klaar hebt liggen 

Als er niets is wat gebruikers kunnen gebruiken, kunnen ze ook niet zeggen hoe je je product kunt verbeteren. Maak geen gebruik van mock-ups en wireframes: er is een groot verschil tussen theorie en praktijk. Kies daarom voor werkelijk interactieve ontwerpen. Hoewel gebruikers je bijvoorbeeld kunnen vertellen dat ze de voorkeur geven aan swipen, kan blijken dat ze in de praktijk toch meestal tikken. 

3. Maak een lijst met vragen 

Dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want je moet suggestieve vragen vermijden en toch de informatie vergaren die je nodig hebt om je doelstellingen te beantwoorden. Je moet vragen bedenken in vier UX-categorieën:

• Bruikbaarheid en prestaties - deze vragen zijn bedoeld om meer te weten te komen over wat gebruikers van je product denken, hoeveel ze erover weten en welke problemen ze hebben, zodat je betere workflows kunt ontwikkelen.
• Interactieontwerp - deze vragen zijn bedoeld om te ontdekken hoe gebruikers daadwerkelijk met je product omgaan.
• Visueel ontwerp - met deze vragen probeer je te ontdekken hoe gebruikers over het ontwerp of beeldmateriaal denken en hoe goed dit overbrengt wat je probeert te communiceren.
• Begrip van de inhoud - met deze vragen onderzoek je hoe goed gebruikers de inhoud van je product begrijpen.

4. Gebruik een moderator

Een moderator is cruciaal voor het succes van een focusgroep. Ze zorgen ervoor dat het gesprek niet gedomineerd wordt door een handvol mensen, stimuleren het gesprek en weten hoe ze vragen kunnen verduidelijken of herformuleren om betere antwoorden te krijgen. Vervolgvragen zijn belangrijk om meer informatie te krijgen en om de nuances van je product te ontdekken. 

Het is ook handig om meer dan één moderator te hebben. Je wilt zien hoe gebruikers je prototype gebruiken, en het is moeilijk om alle leden van de groep tegelijkertijd in de gaten te houden. Een goede moderator is een facilitator en weet dat hij/zij zich niet in de discussie mag mengen.

5. Begin met een ijsbreker

Een focusgroep kan net zo oncomfortabel zijn als de eerste dag van de middelbare school. Het is belangrijk om met wat ijsbrekers te beginnen, zodat de groep zich veilig voelt om feedback te delen en deel te nemen aan de discussie. Je kunt bijvoorbeeld een eenvoudig spelletje spelen of een voorstelrondje houden.

6. Maak aantekeningen

Zoals eerder vermeld moet je de hele focusgroep opnemen, maar het is ook slim om aantekeningen te maken die je tijdens en na de focusgroep kunt raadplegen. Dit is ook handig om inzichten om te zetten in bullet points die je kunt delen met stakeholders en anderen in het bedrijf. 

Tip: het is belangrijk dat de moderator niet degene is die verantwoordelijk is voor het maken van aantekeningen, omdat hij/zij moet letten op wat deelnemers doen en zeggen. Wijs in plaats daarvan een notulist aan.

7. Zoek een geschikte locatie

Bij het houden van een focusgroep is de locatie van belang. Kies een rustige, afgesloten ruimte zonder glazen wanden (waardoor de focusgroep het gevoel kan krijgen dat ze vissen in een aquarium zijn). Zorg voor voldoende snacks en cafeïne houdende dranken, en zorg ervoor dat het niet te koud of te warm is. Regel ook een prototype voor elke gebruiker en een manier om te monitoren hoe de gebruikers je prototype gebruiken. Als je een online focusgroep organiseert, moet je alle relevante details en eventuele herinneringen ruim van te voren verzenden.

8. Kies een goed moment

Houd je focusgroep niet om 8 uur 's ochtends. Niemand wil zo vroeg opstaan en als je deelnemers een ochtendhumeur hebben, zal hun feedback dat waarschijnlijk weerspiegelen. Zoek in plaats daarvan een handig tijdstip voor je focusgroep. En zorg dat de hele sessie niet langer duurt dan 2 uur duurt. Anders raken de deelnemers moe en verveeld. Bepaal ook een maximale tijd voor elke vraag, zodat geen enkele vraag te veel tijd in beslag neemt en het gesprek domineert. 

Waarom focusgroepen zo belangrijk zijn

UX-focusgroepen zijn van vitaal belang om inzicht te krijgen in je product vanuit het oogpunt van de gebruiker. Ze kunnen helpen je product te verfijnen en waardevolle, genuanceerde feedback te krijgen die je niet krijgt via een enquête of één-op-één-interview. In groepsverband kunnen leden van de focusgroep standpunten naar voren brengen die misschien niet door iedereen worden gedeeld of die door anderen in de groep verder kunnen worden aangevuld. 

De User Experience-focusgroep onderstreept wat er goed en slecht is aan je prototype. Hoewel je hier geen statistische of gemakkelijk kwantificeerbare informatie uit haalt, zijn UX-focusgroepen ideaal om je doelgroep en -markt te begrijpen. Wanneer een focusgroep op de juiste manier wordt gehouden, krijg je een beter inzicht in wie je product echt gebruikt en wat ze nodig hebben.