Het succes van een bedrijf is ervan afhankelijk dat ieder teamlid de best mogelijke beslissingen neemt, van moment tot moment, kwartaal tot kwartaal, jaar tot jaar. Soms zijn dit grote besluiten: waar willen we ons hoofdkantoor bouwen? En soms zijn ze kleiner: welke tool voor het beheer van social media moeten we aanschaffen? Het maakt niet uit welk besluit er genomen moet worden: de beslisboom is een eenvoudig hulpmiddel om je opties te verkennen en de ideale oplossing te vinden. 

Wat is een beslisboom?

Eigenlijk is een beslisboom gewoon een opgeleukt stroomdiagram. Een beslisboom bestaat uit drie delen:

• Beginknooppunt
• Bladknooppunt
• Takken

Het wortelknooppunt is het uiteindelijke besluit dat je probeert te nemen. Elk bladknooppunt is een verfijnende vraag. De takken verbinden alle knooppunten om de stromen van vragen naar antwoorden te laten zien.

In de beslisboom hieronder bijvoorbeeld probeer je te beslissen tussen het opbouwen van een volledig gedistribueerd team en het aanhouden van een hybride groep van fysiek aanwezige medewerkers en medewerkers op afstand. Dit is de grote vraag die in het wortelknooppunt wordt gesteld. In de voorbeeld beslisboom hieronder kun je iedere keuze volgen naar de waarschijnlijke uitkomst, in een rangschikking van grote, middelgrote en kleine waarschijnlijkheid. 

Voordelen van het gebruik van beslisboomanalyse

De voordelen van beslisbomen komen in feite neer op de voordelen van gegevensgestuurde besluitvorming. Hier noemen we een aantal belangrijke voordelen van beslisbomen:

• Volledig—beslisbomen dwingen je om naar alle mogelijke uitkomsten van een keuze te kijken. Je kunt de risico's en consequenties van je besluiten beter begrijpen.
• Visueel—beslisbomen zijn niet afhankelijk van formules. Ze zijn eenvoudig te begrijpen, en het voordeel van het gebruik van modellen bij besluitvorming is dat je ze eenvoudig met anderen kunt delen voor input. Dit kan je helpen om stakeholders aan je kant te krijgen.
• Aanpasbaar—vrijwel iedere vraag kan worden beantwoord met behulp van een beslisboom, en je kunt ze zo eenvoudig of complex maken als je wilt. 
• Verminder vooroordelen—beslisbomen helpen je door emoties heen te kijken en de resultaten van een besluit af te wegen tegen die van een ander.
• Eenvoudig—voor beslisbomen hoef je niet veel gegevens te verzamelen. Als er lacunes in de gegevens zijn, kan je bepalen waar je meer informatie nodig hebt.
• Lage kosten—een beslisboomdiagram maken is gratis, en je hebt er geen geavanceerde training voor nodig. Er zijn tal van gratis sjablonen beschikbaar. 
• Bespaar tijd—afhankelijk van de complexiteit van het besluit kan een beslisboom de snelste manier zijn om een oplossing te vinden. 

De voordelen van beslisbomen wegen ruimschoots op tegen de leercurve, dus ze zijn een nuttige aanvulling op je besluitvormingsproces.

Wanneer gebruik je een beslisboom?

Je kunt beslisbomen het beste gebruiken voor meer complexe beslissingen. Een beslisboomanalyse kan helpen om door onzekerheid heen te werken en duidelijkheid te vinden. Maar houd in het achterhoofd dat beslisbomen vooral geschikt zijn voor duidelijke beslissingen en niet voor brainstormoplossingen. 

Dus een voorbeeld van een geschikte vraag voor een beslisboom is: 'Moeten we een nieuwe website bouwen of de bestaande grondig aanpassen?' Daarna kan je de consequenties van het maken of aanpassen van de website gaan onderzoeken. Een voorbeeld van een ongeschikte vraag is: 'Wat is de favoriete soep van Jared?' Dit is geen besluit: het is gewoon een vraag (en het antwoord is minestrone).

Veelvoorkomende usecases en toepassingen van beslisbomen

• Productplanning—bijvoorbeeld wanneer je een geheel nieuw product bedenkt en moet kiezen tussen twee ideeën, of moet bepalen welk onderdeel als eerste moet worden toegevoegd.
• Algemene zakelijke beslissingen—blijft het bedrijf op afstand werken of verhuizen we het hoofdkantoor naar Praag?
• Softwaredesign—moet je Drupal of Blogspot gebruiken? 
• Leningen goedkeuren—weten wanneer je geld moet lenen is een belangrijke keuze. Verminder financieel risico door een beslisboom te gebruiken wanneer je bepaalt of een lening moet worden goedgekeurd.
• Persoonlijke beslissingen—je route naar jouw kantoor zegt Prius, maar je hart zegt Mustang. Beslisbomen kunnen helpen een meer rationele beslissing te nemen.

Beslisboomsymbolen 

Voordat we een beslisboom gaan ontleden is het handig om een paar van de meestvoorkomende symbolen te leren kennen. Hieronder vindt je een aantal beslisboomsymbolen die je tegen kunt komen:

 ⃞ Wortelknooppunt: dit is het besluit dat je moet nemen.

⬦ Bladknooppunt: dit is een besluit of een test.

͢   Tak: deze verbindt uitkomsten met hun beslissingen of tests.

⃝    Connector: deze kan worden gebruikt om ja/nee-beslissingen of eenvoudige antwoorden te tonen.

◀ Eindpunt: dit is de uiteindelijke uitkomst

Een beslisboom maken in 4 stappen

1. Begin met het besluit

Voer in het vak van het wortelknooppunt het besluit in dat je wilt nemen. Als je bijvoorbeeld wilt beslissen of je de klantenservice uitbesteedt of er een interne afdeling van maakt, staat er bij jouw wortelknooppunt: 'Hoe moeten we de klantenservice opzetten?'

2. Zet je opties op een rij

Gebruik hierna connectors om de opties op een rij te zetten en ze met het wortelknooppunt te verbinden door middel van takken. Hier staat er bij de connectors 'intern' of 'uitbesteden'. 

3. Test de opties

Pas dezelfde tests toe op alle opties. In dit voorbeeld gebruik je een bladknooppunt dat je via takken met de connectors verbindt om te vragen: 'is het goedkoper?' Beantwoord vervolgens de vraag. Andere vragen die je kan stellen zijn bijvoorbeeld:

• Hebben we direct toezicht?
• Hoeveel training is hiervoor nodig?
• Verbetert het de klanttevredenheid?

4. Maak een lijst met conclusies

Bij het eindpunt van iedere stroom van vragen schrijf je de uiteindelijke conclusie. Je kunt er ook voor kiezen om risico in Jouw conclusies te tonen door aan te geven wat de waarschijnlijkheid (klein, middelmatig, groot) is.

Tips bij beslisbomen maken:

• Het grootste gedeelte van jouw beslisboom zal uit bladknooppunten bestaan. Iedere tak moet een bladknooppunt hebben.
• Wees niet bang om takken toe te voegen wanneer je denkt aan nieuwe uitkomsten die je wilt overwegen.
• Je hoeft dit niet alleen te doen. Dit kan een groepsproject zijn, en alle stakeholders zouden erbij betrokken moeten worden.
• Zorg ervoor dat je iedere uitkomst aan dezelfde tests onderwerpt. Als je bij een optie bijvoorbeeld vraagt 'is dit gemakkelijk te implementeren?', dan moet je die vraag ook bij de andere opties stellen.

Uitdagingen bij het maken van beslisbomen

Er zijn een aantal dingen waar je rekening mee moet houden voordat je aan de slag gaat met beslisbomen. Het is goed om hun beperkingen te kennen voordat je begint.

• Pas op voor kettingreacties— als je bij het begin van de beslisboom een vraag hebt gesteld en je later realiseert dat je een fout hebt gemaakt, heeft dit gevolgen voor alle takken en knooppunten. Daarom kan je het beste cloudsoftware gebruiken om jouw beslisboom te ontwerpen, zodat hij eenvoudig kan worden aangepast wanneer de gegevens veranderen.
• Onthoud dat besluiten worden genomen op basis van verwachtingen—beslisbomen houden geen rekening met alle variabelen (beeld je bijvoorbeeld in dat jouw bedrijf volledig op afstand gaat werken ten gevolge van een pandemie). Hoewel beslisbomen fantastisch zijn om te helpen betere beslissingen te nemen, zijn ze slechts zo goed als de informatie waar je mee moet werken.
• Houd rekening met een zekere mate van complexiteit—zelfs eenvoudige beslissingen kunnen leiden tot enorme beslisboomdiagrammen. Deze worden al snel onbehapbaar. Erger nog, ze kunnen verwarring veroorzaken en leiden tot fouten die kunnen leiden tot misleidende uitkomsten.

Maar ondanks de beperkingen kan een beslisboom je precies die begeleiding geven die je nodig hebt om een belangrijk besluit te nemen. Als je baat hebt bij visuele weergaven, een team managet of worstelt met besluiteloosheid, probeer dan eens te beslissen met een beslisboom. Je voelt je waarschijnlijk veel zekerder nu je weet dat je de opties zorgvuldig hebt afgewogen en de beste beslissing heeft genomen met de gegevens die tot je beschikking staan.